Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen

Kunstmatige Intelligentie

Studiegids Kunstmatige Intelligentie 2005 – 2006

Deel II De opleidingen binnen het opleidingsinstituut Kunstmatige Intelligentie

Bij het onderwijsinstituut Kunstmatige Intelligentie worden momenteel 5 opleidingen verzorgd:

·         De Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie

·         De Masteropleiding Mens-Machine Communicatie

·         De Masteropleiding Artificial Intelligence

·         De vijfjarige opleiding Kunstmatige Intelligentie

·         De Bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie / Technische Cognitiewetenschap

In de volgende hoofdstukken worden de studieprogramma’s van deze opleidingen beschreven.

Ook is Kunstmatige Intelligentie nauw betrokken bij de Cognitie-track van de Research Master van Behavioral and Cognitive Neurosciences (BCN).

Aansluiting bij Centrum voor Informatiewetenschappen en ontwikkelingen op het gebied van een flexibele bachelor

De afdeling Kunstmatige Intelligentie aan de RuG werkt momenteel samen met de afdelingen Informatiekunde en Informatica in een Centrum voor Informatiewetenschappen. Dit proces is pas recentelijk in gang gezet. Bij het ter perse gaan van deze studiegids bleek dat er nog geen concrete consequenties zijn voor het komende studiejaar. Zeker is wel dat de betrokken opleidingen intensief samenwerken om op termijn het bachelortraject te flexibiliseren. Al jarenlang worden meerdere cursussen uitgewisseld. Het ligt voor de hand dat deze vruchtbare samenwerking in de nabije toekomst nog duidelijker vorm krijgt, wanneer het major/minor model wordt geïntroduceerd

2   Overzicht van de opleidingen en de diploma’s

3   De bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie

4   De Master Mens-Machine Communicatie

5   De Master Artificial Intelligence

6   De Bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie / Technische Cognitiewetenschap

2         Overzicht van de opleidingen en de diploma’s

2.1        De opleidingen

De Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie

De Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie is een driejarig programma. De bachelor Kunstmatige Intelligentie bestaat uit een propedeuse (het eerste jaar) en 2 vervolgjaren. Studenten die alle vakken uit het eerste jaar hebben gehaald, krijgen een propedeuse­diploma. Het studieprogramma van de Bacheloropleiding staat in hoofdstuk 3.

De Masteropleiding Mens-Machine Communicatie en Masteropleiding Artificial Intelligence

Kunstmatige Intelligentie verzorgt twee Masteropleidingen: Mens-Machine Communicatie (MMC) en Artificial Intelligence (AI). Beide zijn tweejarige masterprogramma’s, waartoe een Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie automatisch toegang geeft. Ook is Kunstmatige Intelligentie nauw betrokken bij de Cognitie-track van de Research Master van Behavioral and Cognitive Neurosciences (BCN). De master­opleidingen bestaan uit een aantal verplichte vakken en keuzevakken. In het tweede jaar doen studenten een afstudeerproject van 9 maanden. Studenten die alle vakken hebben gehaald, krijgen een Master’s diploma. Het studie­programma van deze opleidingen staat in hoofdstuk 4 (MMC) en hoofdstuk 5 (AI).

De vijfjarige opleiding Kunstmatige Intelligentie

Iedereen die in studiejaar 2001-2002 begonnen is met de propedeuse Kunst­matige Intelligentie volgt de vijf­jarige opleiding. Studenten in de vijfjarige opleiding hebben de mogelijkheid om over te stappen naar de nieuwe structuur, de bachelor-master­oplei­dingen. Belangrijk: de programma’s van de vijfjarige opleiding en de bachelor/­master­oplei­dingen zijn vergelijkbaar. In het vervolg van deze studiegids worden de bachelor- en masterprogramma’s beschreven, en niet de vijfjarige opleiding KI. Wie de vijfjarig opleiding doet, volgt in feite het programma van de bachelor KI en na het 3e jaar het programma van een van de masters (KI of MMC). Na het derde jaar moet dus een keuze gemaakt worden tussen de specialisatie Kunstmatige Intelligentie en de specialisatie Mens-Machine Communicatie. Studenten die de vijfjarige opleiding hebben afgerond krijgen een doctoraaldiploma Kunstmatige Intelligentie.

Het studieprogramma van de eerste drie jaren van de vijfjarige Doctoraal­opleiding staat in hoofdstuk 3 en van de laatste twee jaren in hoofdstuk 4 of 5, afhankelijk van de gekozen specialisatie (MMC of AI).

Bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie / Technische Cognitiewetenschap

Iedereen die vóór september 2001 is gestart met de opleiding Kunstmatige Intelligentie / Technische Cognitiewetenschap volgt de bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie / TCW. Deze opleiding is in september 2001 voor de laatste maal van start gegaan. Studenten die bezig zijn met deze opleiding volgen een vierjarig programma dat volgt op een propedeuse Natuurkunde, Psychologie, Informatica of Wijsbegeerte. Halverwege het 3e jaar maken zij een keuze uit vier specialisatie­richtingen: Autonome systemen, Cognitiev ergonomie, Kennis­technologie of Taal- en spraaktechnologie. Studenten die voldaan hebben aan het bovenbouwprogramma ontvangen een doctoraal­diploma Kunstmatige Intelligentie. Het studieprogramma van de bovenbouwopleiding staat vermeld in hoofdstuk 6.

2.2        Diploma’s

Propedeusediploma

Het propedeusediploma wordt uitgereikt aan studenten die op alle verplichte onderdelen uit het eerste studiejaar een voldoende hebben gehaald. Om het diploma te ontvangen, moet je minimaal drie weken voor de uitreiking een aanvraag­formulier invullen, verkrijgbaar bij het Onderwijsbureau KI. De uitreiking van het propedeusediploma vindt in principe twee keer per jaar plaats. Jaarlijks is er in ieder geval een uitreiking in september of oktober. Verdere uitreikingen worden minimaal een maand van tevoren bekend gemaakt.

Bachelordiploma

Het bachelordiploma wordt uitgereikt wanneer aan alle voorwaarden zijn voldaan die daaraan worden gesteld (zie daarvoor het OER zoals vermeld in de studiegids van het jaar waarin de propedeuse werd aangevangen). Op alle onderdelen moet een voldoende worden gehaald. Om het diploma te ontvangen, moet je minimaal drie weken voor de uitreiking een aanvraagformulier invullen, verkrijgbaar bij het Onderwijsbureau KI. De uitreiking van het bachelordiploma vindt in principe twee maal per jaar plaats. Jaarlijks is er in ieder geval een uitreiking in september of oktober. Verdere uitreikingen worden minimaal een maand van tevoren bekend gemaakt.

Doctoraaldiploma

Het doctoraaldiploma wordt uitgereikt wanneer aan alle voorwaarden zijn voldaan die daaraan worden gesteld (zie daarvoor het OER zoals vermeld in de studiegids van het jaar waarin de propedeuse werd aangevangen). Op alle onderdelen moet een voldoende worden gehaald. De uitreiking van het doctoraaldiploma vindt ongeveer vijf keer per jaar plaats op van tevoren aangekondigde data. Voor de uitreiking van het doctoraal­diploma moet je minimaal 2 maanden van tevoren contact opnemen met de studieadviseur. Uiterlijk veertien dagen voor de diploma-uitreikingen moeten alle benodigde bescheiden in het bezit zijn van de studieadviseur. Zie verder hoofdstuk 12 (over afstuderen en het afstudeerproject).

Cum Laude / Met Veel Genoegen

Aan alle drie de examens (propedeutisch, bachelor & master) kan een extra predikaat worden toegekend. Voor het propedeutisch examen kan dit enkel “cum laude” zijn, voor de bachelor en masterexamens kan naast “cum laude” ook het predikaat “met veel genoegen” worden toegekend.

De belangrijkste eisen voor “cum laude” zijn:

1. de vakken moeten met gemiddeld een 8 of hoger zijn afgerond

2. voor het eindproject moet een 8 of hoger zijn gehaald.

Het berekende gemiddelde van de vakken mag niet zijn afgerond.

Voor “met veel genoegen” geldt dezelfde eis voor het eindproject (een 8 of hoger), maar voor het gemiddelde cijfer is een 7,5 voldoende. Daarnaast mogen voor de toekenning van zowel “cum laude” als “met veel genoegen” niet te veel punten vrijstelling zijn verleend (zie Examenreglement voor verdere invulling van de regels). Voor de propedeuse geldt verder dat alle vakken in het eerste jaar van inschrijving gehaald moeten zijn.

3         De bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie

3.1        Opbouw van de opleiding

Propedeuse

Het propedeusejaar (het 1e jaar van de studie) heeft als doel om de studenten basiskennis te geven in de disciplines die een belangrijke rol spelen in de Kunstmatige Intelligentie, een overzicht te geven van de belangrijkste aspecten van de Kunstmatige Intelligentie, om studenten kennis te laten maken met enkele toepassingen van de Kunstmatige Intelli­gentie, en om een solide basis te leggen op programmeer- en wiskundegebied.

Tweede en derde jaar

Het tweede en derde jaar worden gedomineerd door vier blokken van vakken, te weten Kennis­techno­logie, Cognitieve ergonomie, Taal- en spraaktechnologie en Autonome systemen. Elk van deze blokken bestaat uit een inleidend vak van 5 ECTS-punten, waarin een overzicht van het terrein wordt gegeven en waarin met kleine opdrachten geoefend wordt, en een groot practicum van 10 ECTS-punten, waarin aan één of meer grote opdrachten wordt gewerkt. De inleidingen zijn voor iedereen verplicht. Van de practica moeten er minimaal twee van de vier gevolgd worden.

Het derde jaar wordt afgesloten met een Bachelorproject van 10 ECTS. In dit project wordt aan een concrete (onderzoeks)opdracht gewerkt, die binnen het tijds­bestek van een semester moet worden afgerond.

Naast het volgen van vakken bij Kunstmatige Intelligentie is het verplicht één Algemeen Vormend Vak (AVV) te volgen. De gids met Algemeen Vormende Vakken wordt iedere student elk jaar toegestuurd. Aangeraden wordt het AVV-Vak in het tweede jaar te doen.

3.2        Studieprogramma Bachelorstudenten 2005 – 2006

Studenten moeten afstuderen volgens het studie­programma zoals dat vermeld is in het Onderwijs- en Examen­regle­ment (OER) van het jaar waarin zij aan hun propedeuse begonnen. Dit OER wordt ieder jaar in de studiegids wordt opge­nomen (zie Bijlagen). Hieronder staat het volledige studieprogramma voor Bachelorstudenten 2005 – 2006. Dit studieprogramma is dus de lijst van vakken die verplicht zijn voor studenten die in dit studie­jaar beginnen aan hun Bachelor­opleiding (studenten die eerder begonnen zijn, worden verwezen naar het OER in de studiegids van het jaar dat ze voor het eerst ingeschreven stonden).

Studieprogramma Bachelor

voor studenten die beginnen in 2005 – 2006

Propedeuse (jaar 1): 2005 – 2006

Algemene taalwetenschap

Biopsychologie

Com­putervaardigheden

Inleiding logica

Kaleidoscoop kunstmatige intelligentie

Kunstmatige intelligentie 1

Orientatie kunstmatige intelligentie

Programmeren 1

Programmeren 2

Programmeren 3

Wiskunde 1

Wiskunde 2

Jaar 2: 2006 – 2006

Architecturen van intel­li­gentie

AVV-vak

Fysische methoden

Hersenen en gedrag

Human factors

Kennistechnologie

Logisch programmeren

Natuurlijke taalverwerking I

Neurale netwerken

Statistiek

Systemen en signalen

Voortgezette logica

Jaar 3: 2006 – 2007

Autonome systemen

Cognitieve structuren

Kunstmatige intelligentie 2

Taal- & spraaktechnologie

Keuze van twee uit de volgende vier:

§            Practicum Cognitieve ergonomie (10 ECTS)

§            Practicum Kennistechnologie (10 ECTS)

§            Practicum Autonome systemen (10 ECTS)

§            Practicum Taal- en spraaktechnologie (10 ECTS)

Bachelorproject (10 ECTS)

Keuzevakken (totaal 10 ECTS)

3.3        Keuzevakken in de Bachelor 2005 – 2006

Naast verplichte vakken moeten Bachelorstudenten minstens 15 EC aan keuze­vakken volgen. In het studiejaar 2005 – 2006 worden de volgende keuzevakken aangeboden aan Bachelorstudenten. Overigens liggen de keuzevakken niet vast en kunnen er elk jaar wijzigingen optreden in de lijst van vakken waaruit gekozen kan worden. Bachelorstudenten mogen geen Mastervakken opnemen in hun Bachelorprogramma.

Keuzevakken Bachelor

2005 – 2006

Biofysica van het oog

Capita Selecta Natuurl. Taalverwerking

Chaos en dynamische systemen

Cognitieve neurowetenschap

Computational geometry

Computer graphics

Consciousness and action

Corpustaalkunde

e-Business

Informaticarecht voor niet-juristen

Informatieverwerking en taakverrichting

Information Retrieval

IT-beroepspraktijk

Natuurlijke Taalverwerking II

Programming in C/C++ (part I / II / III) (zie ook pagina 79)

Spec. Course Business & ICT

Statistiek II

Statistiek III

4         De master Mens-Machine Communicatie

In de Master Mens-Machine Communicatie (MMC) wordt kennis over cognitie ingezet voor het verbeteren van de communicatie tussen mens en machine. Ook deze master bouwt voort op vakken uit de bachelor, met name de vakgebieden Cognitieve ergonomie, Cognitieve psychologie en Taal- en spraaktechnologie.

In deze master zullen een aantal geavanceerde technieken aan de orde komen. Zo wordt bestudeerd in hoeverre een gebruikersinterface adaptief gemaakt kan worden door middel van een gebruikersmodel, een automatisch geconstrueerd model van de individuele gebruiker. Hierbij speelt cognitief modelleren, een vakgebied dat voortbouwt op kennis uit de cognitieve psychologie, een belangrijke rol. Ook worden gebruikers­interfaces ontworpen waarin gecommuniceerd wordt met behulp van natuur­lijke taal. Om een dergelijke interface te kunnen maken moeten verschillende problemen worden opgelost, waaronder spraakherkenning, handschrift­herken­ning en het geven van betekenis aan uitingen in natuurlijke taal. Een essentieel kenmerk van deze specialisatie is dat op een actieve manier gewerkt wordt aan het zelf ontwerpen van nieuwe vormen van mens-machine communicatie.

4.1        Toelating

Studenten moeten voor ze aan een masteropleiding kunnen beginnen, formeel worden toegelaten tot die opleiding. Er is een aanmeldingsformulier verkrijg­baar op het secretariaat van kunstmatige intelligentie waarmee een verzoek tot toelating tot de Master­opleiding Mens-Machine Communicatie gedaan kan worden. Studenten met een Bachelor Kunstmatige Intelligentie worden automatisch toegelaten tot de master MMC. Studenten die hun Bachelor Kunstmatige Intelligentie aan de Rijksuniversiteit Groningen doen, kunnen overigens voorlopig worden toegelaten zelfs als ze hun Bachelordiploma nog niet hebben. Studenten die maximaal 15 EC missen van hun Bachelordiploma maar die wel hun propedeusediploma KI hebben gehaald, kunnen voorlopig worden toegelaten. Een voorlopige toelating is maximaal 1 jaar geldig, en wordt slechts een maal toegekend. Er zijn twee momenten per jaar waarop studenten worden toegelaten: aan het begin van elk semester. Aanvragen voor toelating moeten voor 1 mei (aanvang september) of 15 september (aanvang februari) worden ingediend. Meer details over de toelating tot een masterpleiding bij KI staat in een aparte nieuwsbrief verkrijgbaar op het secretariaat.

4.2        Studieprogramma Mens-Machine Communicatie 2005 – 2006

Op de volgende pagina staat het volledige studieprogramma voor master­studenten Mens-Machine Communicatie 2005 – 2006. Dit is de lijst van vakken zoals vermeld in het OER 2005 – 2006, dat willen zeggen, de vakken die verplicht zijn voor studenten die in het studiejaar 2005 – 2006 beginnen aan hun Master­opleiding MMC. Overigens liggen de keuzevakken niet vast en kunnen er elk jaar wijzigingen optreden in de lijst van vakken waaruit gekozen kan worden. 

Studieprogramma Mens-Machine Communicatie 2005 – 2006

Verplichte vakken

Capita selecta mens-machine communicate

Cognitive modelling

Language modelling

Natural language processing 1

Onderzoeksvaardigheden

Usability engineering & analysis

Afstudeerproject: keuze uit:

       45 EC voor een afstudeerproject

OF    30 EC voor een onderzoeksafstudeerproject en 15 EC voor een (bedrijfs)stage

Keuzevakken (totaal te kiezen: 40 EC)

Advanced Webtechnology

Biofysica van het oog

Causale inferentie

Computer-Mediated Communication

Cross-Modal perception

Experimental Linguistics EMCL

Experimentele designs

Handwriting recognition

Herhaalde metingen

Machinaal Leren

Multi-agent systems

Natural language processing 2

Ozc. Experimentele Taalkunde ATW

Robotica

Skill acquisition en training

Software engineering

Sound recognition

User models

5         De Master Artificial Intelligence

Centraal in de Master Artificial Intelligence (AI) staat het ontwikkelen van systemen die vormen van intelligent gedrag vertonen. De basis hiervoor is al gelegd in de bachelor. In de masterfase wordt deze basiskennis gebruikt in een aantal verschillende domeinen.

Een voorbeeld van een dergelijk domein is de robotica. Het roboticalaboratorium van de opleiding beschikt over negen robots die voor practicum- en onderzoeksdoeleinden gebruikt worden.

Een ander domein betreft de z.g. intelligent agents, programma's die zich als een robot in een softwareomgeving gedragen. In de master zal ingegaan worden op multi-agent systemen, waarin agents met elkaar moeten samenwerken, onder­handelen, etc. Systemen die zelf hun kennis vergaren, lerende systemen, komen al in het basisprogramma aan de orde. In de specialisatiefase van de master worden de verschillende technieken uitgebreider en meer systematisch behandeld, vooral vanuit het perspectief van de logica.

5.1        Toelating

Studenten moeten voor ze aan een masteropleiding kunnen beginnen, formeel worden toegelaten tot die opleiding. Er is een aanmeldingsformulier verkrijgbaar op het secretariaat van Kunstmatige Intelligentie waarmee een verzoek tot toelating tot de Master­opleiding Artificial Intelligence gedaan kan worden. Studenten met een Bachelor Kunstmatige Intelligentie worden automatisch toegelaten tot de master AI. Studenten die hun Bachelor Kunstmatige Intelligentie aan de Rijksuniversiteit Groningen doen, kunnen overigens voorlopig worden toegelaten zelfs als ze hun Bachelordiploma nog niet hebben. Studenten die maximaal 15 EC missen van hun Bachelordiploma maar die wel hun propedeusediploma KI hebben gehaald, kunnen voorlopig worden toegelaten. Een voorlopige toelating is maximaal 1 jaar geldig, en wordt slechts een maal toegekend. Er zijn twee momenten per jaar waarop studenten worden toegelaten: aan het begin van elk semester. Aanvragen voor toelating moeten voor 1 mei (aanvang september) of 15 september (aanvang februari) worden ingediend. Meer details over de toelating tot een masterpleiding bij KI staat in een aparte nieuwsbrief verkrijgbaar op het secretariaat.

5.2        Studieprogramma Artificial Intelligence 2005 – 2006

Op de volgende pagina staat het volledige studieprogramma voor masterstudenten Artificial Intelligence 2005 – 2006. Dit is de lijst van vakken zoals vermeld in het OER 2005 – 2006, dat willen zeggen, de vakken die verplicht zijn voor studenten die in het studiejaar 2005 – 2006 beginnen aan hun Masteropleiding AI. Niet alle vakken die in dit studieprogramma staan worden in 2005 – 2006 gegeven. Overigens liggen de keuzevakken niet vast en kunnen er elk jaar wijzigingen optreden in de lijst van vakken waaruit gekozen kan worden.

Studieprogramma Artificial Intelligence 2005 – 2006

Verplichte vakken

Capita Selecta Artificial Intelligence

Cross-Modal Perception

Machine Learning

Multi-agent Systems

Onderzoeksvaardigheden

Robotics

Afstudeerproject: 45 EC

Keuzevakken (totaal te kiezen: 45 EC)

Adv. Comp. Graphics and Virtual Environm

AI in law

Automated reasoning

Biofysica van het oog

Cognitive modelling

Cognitive robotics

Computational Philosophy

Computer vision

Consciousness and Action

Design of multi-agent systems

Handwriting recognition

Juridisch kennismanagement

Language Modelling

Neural Networks (informatica-versie)

Pattern recognition

Philosophy of Neuroscience

Programming in C/C++ (part I / II / III) (zie ook pagina 79)

Scientific Visualization

Self-organization in biological systems

Seminar Fundamental Computing Science

Sound recognition

Usability engineering and analysis

6         De Bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie/ Technische Cognitie­weten­schap

In dit hoofdstuk gaat het om het programma zoals dat geldt voor studenten die zijn begonnen tussen september 1998 en september 2001.Voor studenten die vóór september 1998 zijn begonnen met Kunstmatige Intelligentie geldt een ander studieprogramma en zij worden verwezen naar eerdere studiegidsen voor hun studieprogramma, en naar de studiegids 2001 – 2002 voor de overgangs­regelingen.

De eerste twee jaren van de bovenbouwopleiding worden gevuld met verplichte vakken. Studenten die tussen september 1998 en september 2001 zijn begonnen met de bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie, dienen halverwege jaar 3 een keuze te maken voor één van de vier specialisatie­richtingen: Autonome systemen, Cognitieve ergonomie, Kennistechnologie en Taal- en spraaktechnologie.

De keuzeruimte van de bovenbouwopleiding wordt onder meer ingevuld door de specialisatie­richting. Het afstudeeronderzoek moet binnen de specialisatie­richting worden ingevuld. In het vierde jaar is nog één verplicht vak (Capita cognitie­weten­schap); de rest van het jaar wordt gevuld met keuzevakken en een afstudeeronderzoek.

Let op: Een aantal vakken in het bovenbouwprogramma zoals in eerdere studiegidsen stond vermeld, wordt niet meer gegeven, of in een andere vorm. Dit geldt met name voor keuze­vakken, maar ook sommige verplichte vakken zijn gewijzigd. In eerdere studiegidsen, en in hoofdstuk 22 staat om welke vakken het gaat. In hoofdstuk 22 vind je ook welke vervangende vakken er zijn voor vakken die dit jaar niet meer worden gegeven.

6.1        Specialisatie­richtingen

De bovenbouwopleiding Kunstmatige Intelligentie kent vier specialisatie­richtingen:

·         Kennistechnologie

·         Autonome systemen

·         Cognitieve ergonomie

·         Taal- en spraaktechnologie

De specialisatie­richtingen komen binnen het verplichte programma van de studie al aan bod in de vorm van een inleidend vak en een practi­cum. De keuze van de speci­a­li­satie­richting bepaalt voor een deel de invulling van de resterende keuze­ruimte. De keuze van de specialisatie­richting dient bovendien tot uiting te ko­men in de invulling van het afstudeerproject. De invulling van het project van mi­nimaal 4 oude studiepunten (6 ECTS) in het derde studiejaar is daarentegen vrij.

Naast de twee basisvakken uit de eerste 3 jaar bevat elke specialisatie­richting een verplicht vak, dat per specialisatie­richting verschilt. Dit vak is over het algemeen een ondersteunend vak dat voorkennis vormt voor bepaalde keuzevakken binnen de specialisatie­richting. Naast dit verplichte vak dienen uit de reeks van keuzevakken die bij de specia­lisatie­richting horen, minimaal twee vakken te worden gevolgd.

De rest van de keuzeruimte is vrij invulbaar, bijvoorbeeld met andere vakken uit de gekozen specialisatie­richting, met vakken uit een van de andere specialisatie­richtingen of met keuzevakken van andere opleidingen.

Nota bene: In de studieprogramma’s die hieronder staan, is een lijst opgenomen van keuzevakken. Naast vakken die op deze lijst staan, zijn er nog andere vakken die goed zouden passen in een specialisatierichting. Door de invoering van master­opleidingen is er een behoorlijk aantal nieuwe vakken gekomen. Bovenbouw­studenten wordt dan ook aangeraden de studieprogramma’s van de master­opleidingen MMC en AI te bekijken, omdat in die studieprogramma’s wellicht vakken geschikt kunnen zijn in hun specialisatie zonder dat die vakken hier in de overzichten staan. Studenten moeten wel toestemming hebben van de Examen­commissie om deze vakken mee te laten tellen. Verzoeken hiertoe dienen bij de studieadviseur ingediend te worden. Ook kan men vooraf hierover overleggen met de coördinator van de specialisatie.

6.2        Kennistechnologie

De invulling van de specialisatie­richting Kennistechnologie vindt plaats in samenwerking met de opleidingen Informatica, Technische Bedrijfs­weten­schappen, Sectie Recht & ICT van Rechtstheorie en Informatiekunde, en met een aantal andere universiteiten en instellingen. De specialisatie­richting Kennis­technologie richt zich op het ontwerpen van kennissystemen. Het belang van kennis als hulpbron wordt in toenemende mate onderkend. Kennis staat dan tegenover andere hulpbronnen als kapitaal en grondstoffen. Evenals andere hulpbronnen is kennis schaars en is onderhoud noodzakelijk: stilstand is achter­uitgang. Ken­nissystemen zijn bedoeld ter voorkoming van deze zoge­naamde kennis­erosie. Om een kennissysteem te kunnen ontwerpen waarmee kennis over een bepaald onderwerp toegankelijk kan worden gemaakt, moet die kennis eerst worden onttrokken aan een expert. Vervolgens kan deze kennis worden opgenomen in een kennissysteem dat voorzien is van een redeneer­mechanisme.

Studieprogramma Kennistechnologie 2005 – 2006

Coördinator

Dr. L.C. Verbrugge

Basisvakken

Kennistechnologie (B), Practicum kennistechnologie (B)

Verplicht vak

Voortgezette logica (B)

Keuzevakken

Multi-agent systems (M), Machine learning (M), User models (M), Information retrieval (B), Automated reasoning (B), Capita selecta: natuurlijke-taalverwerking (B), Advanced knowledge systems (M), Design of multi-agent systems (M)

(B) = Bachelorvak  |  (M) = Mastervak

6.3        Autonome systemen

De invulling van de specialisatie­richting Autonome systemen vindt plaats in samenwerking met de opleidingen Neurobiofysica en Informatica. De speciali­satie­richting Autonome systemen richt zich op het ontwerpen van systemen die zelfstandig intelligente taken kunnen uitvoeren. Hiervoor wordt enerzijds gebruik gemaakt van kennis van het menselijke cognitieve systeem, en ander­zijds van technieken uit de Kunstmatige Intelligentie.

Studieprogramma Autonome systemen 2005 – 2006

Coördinator

Prof. Dr. L.R.B. Schomaker

Basisvakken

Autonome systemen (B), Practicum autonome systemen (B)

Verplicht vak

Practicum signaalanalyse (M) (wordt voorlopig niet meer gegeven)

Keuzevakken

Com­puter vision (M), Com­puter graphics (B), Computational geometry (B), Machine learning (M), Multi-agent systems (M), Robotics (M), Automated reasoning (M), Cognitive robotics (M), Neural networks (M)

(B) = Bachelorvak  |  (M) = Mastervak

6.4        Cognitieve ergonomie

De invulling van de specialisatie­richting Cognitieve ergonomie vindt plaats in samenwerking met de sectie Experimentele en Arbeidspsychologie. De specia­li­satie­richting Cognitieve ergonomie richt zich op het ontwerpen van systemen die aansluiten bij de capaciteiten en beperkingen van de gebruikers van deze systemen. Hiertoe wordt de taakverrichting geanalyseerd en gemodelleerd.

Studieprogramma Cognitieve ergonomie 2005 – 2006

Coördinator

Dr. F. Cnossen

Basisvakken

Human factors (B) (vroeger: Inleiding cognitieve ergonomie), Practicum cognitieve ergonomie (B)

Verplicht vak

User models (M)

Keuzevakken

Infor­matie­ver­werking en taak­verrichting (B), Cognitive modelling (M), Usability design and analysis (M), Statistiek II (B), Statistiek III (B), Repeated Herhaalde metingen (M), Capita selecta: natuurlijke-taalverwerking (B), Handwriting recognition (M), Skill acquisition and training (M)

(B) = Bachelorvak  |  (M) = Mastervak

6.5        Taal- en spraaktechnologie

De invulling van de specialisatie­richting Taal- en spraaktechnologie vindt plaats in samenwerking met de afdelingen Informatiekunde aan de faculteit der Letteren en Neurobiofysica aan de faculteit der Wiskunde en Natuur­weten­schappen. De afdeling Infor­matiekunde levert een deel van de taaltechno­lo­gische kennis, de afdeling Neurobiofysica een deel van de spraaktechno­logische kennis. De specialisatie­richting Taal- en spraaktechnologie richt zich op het ontwerpen van systemen waarmee in natuurlijke taal gecommuniceerd kan worden.

In de specialisatie­richting Taal- en spraaktechnologie wordt aandacht besteed aan verschillende aspecten van menselijke en automatische taalverwerking: analyse van het spraaksignaal, herkenning van klanken en woorden, syn­tac­tische en semantische analyse van taal en dialoogvoering.

Studieprogramma Taal- en spraaktechnologie 2005 – 2006

Coördinator

Dr. E. Wiersinga-Post

Basisvakken

Taal- & spraaktechnologie (B), Practicum taal- & spraaktechnologie (B)

Verplicht vak

Capita selecta natuurlijke taalverwerking (B)

Keuzevakken

Cor­pus taalkunde (B), Practicum signaalanalyse (M) (wordt voorlopig niet gegeven), Biofysica van het oor (B), Language modelling (M), Handwriting recognition (M), Natuurlijke-taalverwerking II (B)

(B) = Bachelorvak |  (M) = Mastervak